İçerikte Neler Var?
Ketojenik Diyet, Beslenme Nedir?
Ketojenik diyet (KD), enerji kaynağı olarak karbonhidrat yerine yağ kullanılmasını öneren, yeterli protein içeriğine sahip, yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı bir diyet olarak tanımlanır. Karbonhidrat alımındaki bu azalma, vücudun keton cisimleri üretmesini ve “ketozis” olarak bilinen bir metabolik duruma girmesini sağlar. Ketojenik diyet uygularken, beynimiz ve diğer organlarımız enerji kaynağı olarak ketonları kullanır. Diyet esnasında ketozis durumunu kontrol etmek için nefes ölçerler kullanılabilir veya kan ve idrarda keton testleri yapılabilir.
Klinik uygulamalarda çeşitli ketojenik diyet formları kullanılmaktadır. İzin verilen karbonhidrat miktarı günlük 20 ile 50 g arasında değişir. Bu oran kişinin metabolik hastalıklarına, kilo verme hedeflerine, planlanan ketojenik diyet oranına göre değişkenlik gösterir.
Epilepsi nöbet yönetimi için oluşturulan klasik ketojenik diyet 4:1 oranında yağ ve proteinle birlikte karbonhidratı temsil eder. Orta zincirli trigliserit (MCT) içeriği yüksek olan MCT KD, tüketilen tüm kalorilerin yarısını sağlamak için yüksek oranda MCT ile planlanır. Son zamanlarda popüler olan Modifiye Atkins diyeti ve düşük glisemik indeks diyeti ketojenik diyetin az kısıtlayıcı çeşitleridir.
Ketojenik Diyet, Beslenmenin Yararları Nelerdir?
Ketojenik diyetin faydaları için örnek olarak;
- Sempatik aktivite artışına bağlı enerji harcamasında artış ve kilo kaybı,
- Keton cisimlerinin kullanımı ve ghrelin hormonunda azalmaya bağlı iştah azalması,
- İnsülin sekresyonunda azalma,
- Değişen lipit metabolizması sebebiyle metabolik verimlilik,
- Bilişsel performansta artış
Beyin birincil yakıt kaynağı olarak glikoz yerine keton cisimciklerini kullandığından beyin hücreleri arasındaki sinaptik bağlantılarda artış olabilmekte ve daha hızlı odaklanma sağlanabilmektedir. Bu sebeple ketojenik diyet, 1900’lerin başından beri epilepsi tedavisi için, özellikle çocukluk döneminde, kullanılan en yaygın terapötik yöntemlerden biridir.
Ketojenik Diyette Öğün İçeriği Nasıl Olmalıdır?
Ketojenik bir öğünün içeriğinde; yeşil yapraklı sebzeler, düşük glisemik indeksli meyveler kullanılır ve alınan kalorilerin yaklaşık % 5-10’unu bu karbonhidrat kaynakları oluşturur. Kabronhidrat hesaplaması dahilinde olmayan lif mutlaka toplam karbonhidrattan çıkarılmalıdır.
Omega-3 bakımından zengin balık eti ve diğer hayvansal protein kaynakları ise total kalorinin % 20-25’ini; avokado gibi sağlıklı yağ kaynakları, hindistan cevizi gibi orta zincirli yağ asitleri, yağlı tohumlar ise %70’ini meydana getirir. Bu makrobesin dağılımı kişinin metabolik durumuna ve uygulanması gereken oranlara göre değişiklik gösterebilir.
Ketojenik diyetteyken önemli olan noktalardan biri olan elektrolit dengesizliğinin önüne geçmek için kişinin gereksinimi kadar sodyum, magnezyum ve potasyum vücuda alınmalı gerekli durumlarda multivitamin takviyesi doktoronuzun onayında kullanılmalıdır.
Konstipasyon şikayetlerini önlemek adına liften zengin düşük karbonhidratlı sebzeler tercih edilmeli; yeterli su tüketimi ile birlikte uygun lif takviyeleri alınmalıdır.
Ketojenik Diyette Kaçınılması Gereken Yiyecekler Nelerdir?
- Şekerli içecekler
- Tahıllar, nişasta grubu, pirinç, makarna buğday bazlı ürünler vb.
- Çoğu meyve (sınırlı sayıda tüketilen glisemik indeksi düşük meyveler haricinde)
- Smoothie, dondurma, şekerleme, işlenmiş şeker içeren gıdalar
- Kök sebzeler patates, havuç, yer elması vb.
- Trans yağlar
- Şekerli alkollü içecekler
GİZLİ KARBONHİDRATLAR
- İnek sütü alternatifleri olan soya, badem sütü olarak satılan şeker içerikli sütler
- Aromalı süt ve içecekler
- Ketçap, domates sos, salata sosu vs.
- Az yağlı/Yağsız olupta daha fazla karbonhidrat içeriğine sahip olan ürünler
- İlave şekersiz veya şekersiz belirteçlerini içeren ürünler (doğal şeker etiketlemesi)
- Birçok tatlandırıcı (yüksek fruktozlu mısır şurubu, agave nektarı, bal, pekmez, meyve suyu konsantresi)
Ketojenik Diyete Uygun Tarifler Nelerdir?
Ton Balıklı Keto Hamburger
Malzemeler:
- 100 g ızgara ton balığı dilimleri
- ¼ ezilmiş avokado, 1 yk zeytinyağı, limon ile sos
- 1 tk mayonez
- 1 orta boy biber
- 2 büyük yaprak marul
Yapılışı:
Marul yapraklarının içine ton balığını, biber dilimlerini, mayonez eklediğiniz avokado sosu ekleyip sarın, afiyetle tüketin.
Somon salata
Malzemeler:
- 1 avuç ıspanak, taze soğan
- ½ orta boy domates
- 1 adet salatalık
- ½ avokado
- Zeytinyağı, limon sos
- 80 g ızgara somon balığı
Yapılışı:
Tüm malzemeleri bir kasede karıştırın. Sosu ekleyin ve zevkinize göre baharatlandırın. Afiyetle!
Keto İçecek
Malzemeler:
- 150 ml hindistan cevizi sütü
- 5-6 adet dondurulmuş çilek/frambuaz
- 1 silme tk hindistan cevizi yağı
Yapılışı:
Bütün malzemeleri blenderdan geçirip kolayca tüketebilirsiniz.
Bu yazı Dyt. Özlem Dumanlıoğlu tarafından hazırlanmıştır.
Daha ayrıntılı bilgi için Beslenme ve Diyet Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
