Yeni bir Virüs,Yeni bir salgın: Coronavirüs nedir?

Okunma Sayısı: 1.938

İçerikte Neler Var?

Coronavirus Salgının Başlangıcı

Çin’de Aralık ayında başlayan Coronavirus salgını ilk kez 29 Aralık 2019’da, Çin’in Wuhan şehrinde deniz ürünleri ve canlı hayvan satan bir markette çalışan 4 kişide ve aynı günlerde bu marketten alışveriş yapan kişilerde saptandığı ileri sürüldü.

Bu kişilerde akciğer enfeksiyonu (pnömoni) bulguları saptanmıştı. Bu olgularla birlikte toplam 41 olgunun klinik özellikleri The Lancet dergisinin 24 Ocak 2020 tarihli sayısında yayınlandı (Lancet 2020). Hastalardan alınan örneklerde 7 Ocak’ta, hastalığa neden olan virüsün SARS (2002) ve MERS (2012) gibi Coronavirus ailesinden bir virüs olduğu saptandı ve geçici olarak 2019-nCoV adı verildi (N Engl J Med Jan 30, 2020). Ancak deniz ürünleri satan marketin ana kaynak olmayabileceği ileri sürüldü. Bu markete hiç uğramayan hastalar da vardı.

Hastalık Etkeni: Coronavirus

Coronaviruslar insanlar arasında solunum yolu enfeksiyonuna neden olurlar. Coronaviruslar hayvan türlerinde, yarasa, deve ve kedi başta olmak üzere bulunurlar. Hayvanlar arasında dolaşan Coronaviruslar zaman içinde değişim gösterebilirler ve insana bulaşma yeteneği kazanabilirler. 2019-nCoV, yarasalarda saptanan virüsle %80’in üzerinde benzerlik göstermektedir. Bu durumda, yarasaların ana kaynak olduğu düşünülmektedir. 2019-nCoV’un ülkemizdeki kedilerde bulunma ihtimali yoktur.

Hastalık kaç kişide ve nerelerde görüldü, etkisi ne oldu?

Kanıtlanmış hasta sayısı 30 Ocak itibariyle yaklaşık 8000, ölü sayısı ise 200’dür. Çin dışında yaklaşık 200 hasta saptanmıştır. Bir sağlık çalışanı hayatını kaybetmiştir. Bu rakam her gün değişmektedir. Her salgın bir çan eğrisini izler. 30 Ocak 2020’de çan eğrisinin tepesine doğru yaklaştığımız tahmin edilmektedir. Olgu sayısının daha da artacağı açıktır.

Salgın çoğalıyor mu?

Halen devam etmekte olan salgın için çoğalma sayısı (Ro=reproduction number) 2.9 olarak tahmin edilmektedir. Bir hastanın ortalama 3 kişiye enfeksiyonu bulaştırdığı anlamına gelmektedir. Bu sayı, önceki salgınlar olan SARS ve MERS-CoV dan daha yüksektir.

Diğer yandan, ölüm oranı son verilerle %2 olarak belirlenmiştir. Bu oran diğer coronavirusler olan SARS ve MERS’ten daha düşüktür.

Özetle, diğer coronaviruslara göre 2019-nCov daha hızlı yayılmaktadır ama daha az ölümcüldür.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Kuluçka süresi 2-12 gündür. Kuluçka süresini bilmek önemlidir. Çünkü, bu enfeksiyonu Çin’de alan bir kişi, 10 gün sonra başka bir ülkede hasta olarak karşımıza çıkabilir. Kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş (39 derece), öksürük ve nefes darlığı ile seyretmektedir.

Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüştür. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermektedir. Ağır hastalanan ve ölen kişilerin büyük kısmı ileri yaştaki (>65y), altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşmaktadır.

Hastalık nasıl bulaşır?

Diğer solunum yolu virüsleri gibi, hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren solunum salgısı damlacıkların, sağlam kişilerin mukozalarına temas etmesi sonucunda bulaşır. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için 1 metreden daha az yakınlık gereklidir.

Hastalığın tedavisi var mıdır?

Coronavirusların ilacı ve aşısı henüz yoktur. Bu nedenle destekleyici tedaviler önemlidir. Hasta olan kişilerde hastanelerde gerekirse yoğun bakım ünitesine alınarak destek tedaviyle izlenmektedirler.

Hastalıktan nasıl korunulabilir?

Korunmada şimdilik en etkili yöntem hasta kişilerle temas etmekten kaçınmaktır. El yıkama en önemli önleyici tedbir olarak öne çıkmaktadır.

Virüsün yayılmaması için neler yapılıyor?

Hastalığın kaynağı olan Çin’den dünyanın diğer bölgelerine yayılmasını engellemek için Wuhan’da toplu taşıma araçları kullanımı yasaklanmış, şehirden giriş-çıkışlar durdurulmuş, maske kullanım zorunluluğu getirilmiştir. Ancak yine de 30 Ocak itibariyle Çin’in tüm bölgelerine yayıldığını söyleyebiliriz.

Ülkemizde son 14 gün içinde Çin’e bizzat seyahat etmiş olan veya seyahat etmiş biriyle yakın teması olan kişiler, ateş, öksürük, solunum sıkıntısı gibi belirtileri olursa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdırlar.

CDC, ECDC ve DSÖ zorunluluk olmadıkça Çin’e gidilmemesi konusunda uyarı yapmıştır.

Dünya Sağlık Örgütü, 29 Ocak 2020 itibariyle risk derecesini bir adım yükselterek, Çin için çok yüksek, diğer ülkeler için yüksek olarak ilan etmiştir. Bugün (30 Ocak 2020) Dünya Sağlık Örgütü, Halk Sağlığı Acil Durumu ilan edebilir. Başkanın açıklamaları beklenmektedir.