Hipertansiyon, dünya çapında yaygın olarak görülen bir sağlık problemidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı açıklamaya göre; dünya çapında her sekiz ölümden birinin sebebi hipertansiyondur. Hipertansiyon, dünya genelinde yaygın karşılan ölüm nedenleri arasında, listenin üçüncü sırasında yer alır.
Hipertansiyon hastalarının yaklaşık olarak üçte biri, ayarlanan tedavi programlarına uymadığı gibi yarısından çoğu da ilk sene içerisinde uygulanan tedavi programlarını yarıda bırakıyor. Bunun yanında hastaların yaklaşık %30 ila %50’sinin ilaçlar için bile tavsiye edilen programa uymadığı görülüyor.
İçerikte Neler Var?
Yüksek Tansiyon Nedir?
Farklı günlerde en az iki defa yapılan ölçümler sonucunda, 18 yaşını aşan erişkin bireylerde görülen büyük tansiyonun 140 mm Hg ve üzerinde, küçük tansiyonun da 90 mm Hg ve üzerinde olması, hipertansiyon hastalığı olarak adlandırılır.
Büyük tansiyonu 120-139 mm Hg, küçük tansiyonu ise 80-89 mm Hg arasında ölçülen kişiler ise yüksek tansiyon gelişimi için aday niteliği taşıyabilir.
Yüksek Tansiyon Türleri Nelerdir?
İki farklı yüksek tansiyon türü bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Birincil veya Temel Yüksek Tansiyon
En yaygın görülen yüksek tansiyon türü olarak bilinir. Bu rahatsızlık kişilerde genellikle yaş aldıkça gelişme gösterir.
İkincil Yüksek Tansiyon
Farklı tıbbi durumlardan ya da belirli ilaç kullanımları sebebiyle oluşabilir. Bu durum tedavi sonrasında ya da neden olan ilaçların bırakılması sonrasında genellikle düzelme gösterir.
Yüksek Tansiyon Risk Faktörleri Nelerdir?
Yüksek tansiyon, yetişkin her bireyde görülebilir. Fakat riski artıracak önemli bazı faktörler bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Etnik köken; rahatsızlık Amerikalı yetişkinlerde ya da Afrika kökenli kişilerde daha yaygın görülür.
- Yaş; kan basıncı, yaşla birlikte yükselir ve hipertansiyonu etkiler.
- Cinsiyet; 55 yaşından küçük erkeklerde yüksek tansiyon görülme olasılığı kadınlara oranla daha fazladır. 55 yaşından sonra ise kadınlarda yüksek tansiyon görülme sıklığının erkeklere kıyasla daha fazla olduğu görülür.
- Kilo; fazla kilo ve obezite, kişilerde yüksek tansiyona sebep olabilir.
- Yaşam tarzı; gereğinden fazla tuz tüketimi, yetersiz potasyum alımı, egzersiz yapmamak, fazla alkol ve sigara tüketimi gibi bazı yaşam tarzı alışkanlıkları yüksek tansiyon riskini artırabilir.
- Aile öyküsü; aile bireylerinde bulunan hipertansiyon öyküsü, kişilerde de yüksek tansiyon görülme olasılığını artırabilir.
Yüksek tansiyon risk faktörleri hakkında detaylı bilgi almak için Koç Üniversitesi Hastanesi Kardiyoloji Bölümümüz ile iletişime geçebilirsiniz.
Yüksek Tansiyon Belirtileri Nelerdir?
Yüksek tansiyon belirtisi birden fazla olabileceği gibi bazen de bireylerde hiçbir belirtiye rastlanmayabilir. Hatta bazı kişiler, sağlık kontrolleri sırasında yüksek tansiyon rahatsızlığına sahip olduklarını öğrenebilirler. Bu nedenle bireyler, düzenli olarak kan basıncı kontrolleri yaptırmalıdır.
Sıklıkla görülen yüksek tansiyon belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Halsizlik
- Nefes darlığı
- Kulak çınlaması
- Sık idrara çıkma
- Bulanık görme
- Kalp ağrısı
- Kalp ritminde düzensizlik
- Burun kanaması
Hipertansiyon kalp, böbrek, göz ve beyin gibi organlar üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Olası sağlık problemleri şunlardır:
- Kalp krizi
- Beyin kanaması
- Böbrek yetmezliği
- Beyin damarlarında tıkanıklık
- Körlük
Bu nedenle hipertansiyon, mutlaka kontrol altına alınması gereken bir rahatsızlıktır.
Yüksek Tansiyona Ne İyi Gelir?
Sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi yüksek tansiyonun önlenmesine yardımcı olabilir. Genel olarak yüksek tansiyona iyi gelebilecek bazı rutin değişikleri şu şekildedir:
- Düzenli egzersiz; sağlıklı bir kiloya ulaşmayı ve kilo korumayı sağlayan düzenli egzersizler, kan basıncının düşmesine de yardımcı olabilir.
- Beslenme düzeni oluşturmak; tansiyonun yönetilmesinde en önemli etken düzenli bir beslenme rutini oluşturmaktır. Öğünlerde tüketilen tuz miktarı sınırlanmalı ve yüksek potasyum içeren gıdalar tercih edilmelidir.
- Sağlıklı bir kiloya sahip olmak; fazla kilo ve obezite, kişilerdeki yüksek tansiyon riskini artırır. Sağlıklı kiloyu korumak, yüksek tansiyonun da kontrol edilmesinde yardımcı olabilir.
- Alkol ve sigara tüketimini kısıtlamak: fazla alkol ve sigara tüketimi kişiler için yüksek tansiyon sebepleri arasında sayılabilir. Özellikle sigara, kişilerin kan basıncını yükselttiği için kap krizi ve felç risklerini de artırabilir.
- Stresle başa çıkmak; stresli durumlarda bunun nasıl yönetileceğini öğrenmek, kişileri fiziksel ve duygusal anlamda iyileştirebilir ve yüksek tansiyonun düşmesine katkı sağlayabilir. Stres yönetimi teknikleri arasında; müzik dinlemek, egzersiz yapmak, meditasyon yapmak, sakin kalmak ve huzur veren uğraşlar bulup odaklanmak yer alır.
Yüksek Tansiyona İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?
Yüksek tansiyona sahip bireylerin öncelikle günlük tükettiği tuz oranına dikkat etmeleri oldukça önemlidir. Oluşturulacak düzenli ve dengeli beslenme programıyla birlikte tüketilen çeşitli yiyecekler, tuz sınırlamasına yardımcı olabilir.
Yüksek tansiyona iyi gelecek yiyecekler, düzenli beslenmeyle desteklenen taze meyve, sebze ve tahıllı ürünler şeklinde sıralanabilir. Bu besinlerin tuz oranları doğal olarak daha düşüktür. Bununla birlikte yağ oranları düşük yiyecekler ve kepekli tahıllar tercih edilebilir. İçindeki yağ oranlarına ve pişirme yöntemlerine dikkat edilerek; taze et, tavuk, hindi ya da balık da tüketilebilecek gıdalar arasındadır.
Bu yazı Koç Üniversitesi Hastanesi Kardiyoloji Bölümümüzden Prof. Dr. Alev Arat Özkan tarafından onaylanmıştır.
