Kireçlenme (Osteoartrit), eklemleri oluşturan kemiklerin üzerini kaplayarak sürtünmeyi en aza indiren eklem kıkırdağının bozulması ile ortaya çıkan bir tür dejeneratif artrittir. Kireçlenme, eklem hareketleri sırasında ağrı, hareket kısıtlılığı, şişlik ve eklemlerde şekil bozuklukları ile karakterizedir.
Osteoartrit eklem kıkırdağının kaybına göre evrelendirilir. Eklem kıkırdağı olan hyalin kıkırdağın zarar görmesi sonrası kendisinin iyileşme potansiyeli oldukça düşüktür.
İlerleyen yaş ile ortaya çıkan diz osteoartitinin tedavisinde amaç;
- Erken evrede kıkırdak kaybının durdurulması,
- Ağrının giderilmesi,
- Hareket yeteneğinin artırılması,
- Yaşam kalitenizi iyileştirilmesi,
- Günlük aktivitelerin daha rahat yapılmasının sağlanmasıdır.
Tedavi seçenekleri hastanın bireysel ihtiyaçlarına bağlı olacaktır. Bunlar hastanın tıbbi geçmişi, ağrı düzeyi ve kireçlenmenin günlük yaşam üzerindeki etkisinin anlaşılmasıdır. Tedavi genellikle terapilerin ve yaşam tarzı seçimlerinin bir kombinasyonunu içerir.
Diz kireçlenmesi nasıl tedavi edilir?
Aşırı kilolu hastalarda kilo vermek ağrının azalmasına ve hareketin rahatlaması ile günlük ihtiyaçların daha rahat karşılanmasına yardımcı olur. Kilo vermek eklemlerinizdeki baskıyı azaltabilir ve bunu yaparken semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Kilo kaybı ayrıca inflamasyonu ve yüksek tansiyon, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık gibi diğer sağlık sorunları riskini azaltmaya ve bu hastalıkların eklemler üzerindeki etkilerini yok etmeye yardımcı olabilir. Erken evrelerde diz çevresi kasların güçlendirilmesi, uygun fizik tedavi yaklaşımları da ağrının kontrolüne katkı sağlar. Farklı eklem enjeksiyon metodları (PRP, hyaluronik asit gibi) erken-orta düzeydeki kireçlenmelerde fonksiyonu iyileştirebilir.
Diz kireçlenmesini tedavi etmek için çeşitli cerrahi seçenekler vardır.
1. Artroskopik Cerrahi
Artroskopik cerrahi, cerrahın dizin içini görüntülemek için bir tür kamera olan artroskop kullandığı minimal invaziv bir prosedürdür. Erken evrelerde kıkırdak yaralanmalarının tespiti, debridmanı, çok lokalize alanları içeren kıkırdak sorunlarında yeni kıkırdak oluşumu için gerekli mikrokırık gibi işlemler, menisküs yırtıklarının tanı ve tedavisi için kullanılır.
2. Osteotomi
Eklem dejenerasyonuna neden olan kemik eğrilikleri veya dizilim bozukluklarının düzeltilmesi de kireçlenmenin ilerlemesinin durdurulması ve ağrıların kontrolünde etkili olmaktadır. Osteotomi adı verilen bu işlemde kemik kesiler yapılarak eklem pozisyonları tekrar ayarlanır ve yükün dizden anatomik şekilde geçmesi sağlanarak kireçlenmiş bölgedeki baskıyı azaltır. Bu sayede, ağrı ve hareket eklem korunarak sağlanmaya çalışılır.
Osteotomi, 60 yaşın altında ve fazla kilolu olmayan, dizin sadece bir tarafında ağrı olan, çoğunlukla aktivite veya uzun süre ayakta durma nedeniyle kireçlenmeye sahip olunan durumlarda uygun olabilir.
Dizin tek kompartman kireçlenmesi olan, orta yaşta, aşırı kilolu olmayan ve aşırı eklem deformitesi ile hareket kısıtlılığı olmayan ve iltihaplı eklem romatizması bulunmayan hastalarda unikompartmantal (tek kompartmanı değiştiren) diz protezleri kullanılabilir. Sıklıkla dizin iç kesiminde olan kireçlenmelerde kullanılan bu yöntem eklem dizilimini düzelterek ağrıyı ortadan kaldırır.
İleri evre diz osteoartritinde en sık kullanılan tedavi seçeneği total diz protezidir. 60 yaş üzeri, ileri derecede eklem dejenerasyonu olan ve eklemde eğriliği olan hastalarda hareket kısıtlılığı ve ağrının giderilmesindeki en etkili yoldur. Dejenere olan eklem dokusu ve kemiğe yapılacak uygun osteomiler (kemik kesileri ) ile eklemin bağları korunarak yapay bir diz eklemiyle eklem tekrar oluşturulur. Hastanın ertesi gün yürümeye ve aktif rehabilitasyona başlayabilir ve birkaç gün içinde taburcu olur. Genellikle minimal invaziv cerrahi teknikleri uygulanır. Son yıllarda robotik diz protezi uygulamaları ile hastanın kendi anatomisine daha uygun protez uygulamaları da yaygınlaşmaya başlamıştır.
Kireçlenme, diz ekleminizde ağrı ve sertliğe neden oluyorsa, uzman bir doktora görünmelisiniz. Erken müdahale, eklem hasarının zamanla kötüleşmesini ve daha acı verici hale gelmesini önlemeye yardımcı olur.
Bu yazı Doç. Dr. Mehmet Ali Deveci tarafından hazırlanmıştır.
Daha ayrıntılı bilgi almak için Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
