Çocuklarda diyabet belirtileri, Tip 1 diyabette ana sorun insülin hormonu salgılanmasında bozukluk iken, erişkinlerde görülen Tip 2 diyabette insülin hormonunun etki göstermek için bağlandığı “reseptör” adı verilen hücre elementlerinde bozukluk vardır. Bu bozukluğa “insülin direnci” adı verilmektedir. Mekanizmaları farklı da olsa her iki durumun sonucunda besinlerle alınan glikoz hücre içine yeterince giremez ve kanda birikir.
İçerikte Neler Var?
Tip 1 ve tip 2 diyabet arasındaki temel fark nedir? Diyabet belirtileri nelerdir?
Tip 1 diyabet ile Tip 2 diyabet arasındaki temel farklılık klinik bulguların ortaya çıkma hızıdır. Tip 1 diyabetli çocuklarda çok su içme, çok idrar yapma, kilo kaybı, halsizlik gibi bulgular 2-3 hafta içinde aniden ortaya çıkarken, erişkinlerdeki Tip 2 diyabet bulguları yıllar içinde oluşur ve çoğu zaman uzun bir süre bu bulgular dikkatlerden kaçabilir.
Sorun olduğu nasıl anlaşılır, sinyalleri nelerdir? Aileler çocuklarına nasıl yaklaşmalı?
Diyabetli çocuklarda da erişkinlerde olduğu gibi en sık görülen bulgular çok ve sık idrar yapma, çok su içme ve her zaman görülmese de iştah artmasıdır. Aileler önce çocukların her zamankinden daha çok su içmeye başladığını, yanlarında sürekli su şişesi bulundurduklarını, suya doymadıklarını, sanki yalnızca suyla beslendiklerini söylerler. Çok idrar yapma gün içinde çocukların dikkat çekici sıklıkta tuvalete gitmesi ile belli olur. Bu nedenle ders sırasında tuvalete gitmek için izin istemeye başlayan çocuklarda diğer bulgular araştırılmalıdır. Bunun yanında daha önce gece idrar yapmak için uyanmayan çocukların 1-2 kez idrar yapmak için uyanması ve bazen gece altını ıslatması dikkat çekicidir. Küçük çocuklarda ise anneler sık bez değiştirmeye başladıklarını fark ederler. Çocuklar iştahlarının artmasına rağmen kilo kaybederler. Kız çocuklarında genital bölgede mantar enfeksiyonu olabilir ya da bebeklerde inatçı pişikler görülebilir.
Bazı çocuklar halsizlik, hafif ateş, karın ağrısı gibi özelliği olmayan bulgularla doktora giderler ve aileler diyabete özgü bulguları söylemeyebilirler. Çocukların okul performansında azalma, çabuk yorulma gibi yakınmaları olabilir ve eskisine göre daha sık devamsızlık yapmaya başlayabilirler. Bu nedenle çocukların beklenmeyecek şekilde devamsızlık yapmaya başlaması öğretmenler tarafından incelenmelidir.
Diyabetli çocuklarda erken tanı önemli öidir?
Erken tanı oldukça önemlidir. Yukarıdaki bulgularla hekime getirilmeyen çocuklarda bir süre sonra insülin eksikliğinin şiddetlenmesine bağlı olarak bulantı, kusma, karın ağrısı, gözlerde çöküklük, derin ve hızlı nefes alma (solunum sıkıntısı), ağızda aseton kokusu gibi diyabet komasına doğru gidişin belirtileri başlar. Diyabet bulgularının erken fark edilmemesi ya da sağlık kuruluşlarında diyabet tanısının atlanması ile diyabet koması gibi tehlikeli bir tablo ile başvurma arasında yakın ilişki vardır.
Diyabet nasıl tedavi edilir?
Çocuklarda görülen diyabet türünde (Tip 1 diyabet) tanı anından itibaren insülin hormonu vermek gerekir. Erişkinlerde ise başlangıç döneminde şeker düşürücü haplar ve diyet işe yarayabilir. Her iki diyabet türünde de sağlıklı beslenme ilkelerine uyum ve düzenli egzersiz yapmak önemlidir.
Diyabetli çocuk hastaların hayatlarını kolaylaştırmak için neler yapılabilir?
Tip 1 diyabetli çocukların yaşamlarını kolaylaştırmak için atılacak adımlardan ilki onların diyabetle barışık olmalarını sağlayacak bir çevre yaratmaktır. Bunun için evde, okulda ve gündelik yaşamın diğer alanlarında çocuklara hiçbir şekilde ayrımcılık yapmamak, onlara bu “yeni normal” yaşamlarında destek olmak önemlidir. Bunun dışında Tip 1 diyabetli çocukların yaşamlarını kolaylaştırmanın en önemli yolu, kan şekeri izlemi ve insülin verilmesi ile ilgili yeni teknolojilerden yararlanmak, bu şekilde onların yükünü hafifletmektir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi almak için linke tıklayarak doktorlarımızdan randevu alabilirsiniz.
Daha ayrıntılı bilgi almak için Koç Üniversitesi Hastanesi Pediatri Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
