İçerikte Neler Var?
Otizm Neden Olur?
Güncel çalışmalar sonucunda otizmin çoğul genetik faktörler ve gen-çevre etkileşimi oluştuğunu göstermektedir. Erken dönemde beyinde oluşan nöral bağlantıların gelişimindeki bozukluğun otizme neden olduğu bilinmektedir. Görüntüleme çalışmaları beynin sosyal ipuçlarını anlama ile ilgili bölgelerde hacim azalması, yüz ve duygu okuma ile ilgili bölgelerde işlevsel azalmalar saptamıştır.
Otizme Eşlik Eden Diğer Psikiyatrik Durumlar Nelerdir?
Otizmi olan çocuklar, diğer psikiyatrik hastalıklar için yüksek eş hastalanım riskine sahiptir. Özellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, tik bozukluğu, depresyon ve yeme bozukluğu sıklıkla binişik olarak görülmektedir.
Otizm Tanısı Nasıl Konur?
Otizm tanısı, klinik değerlendirme ile davranışsal özelliklere dayalı olarak Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi uzmanlarınca konur. Otizmde tanısal süreçte ayrıntılı klinik öykü, belirti ve bulguların süreğenliği ve işlevsel bozulmanın şiddeti oldukça önemlidir. Uluslararası geçerliliği olan bazı tanısal gözlem ölçekleri de tanı koymada yardımcıdır.
Otizm Tanısı Kaç Yaşında Konulabilir?
Bir yaştan itibaren çocuğun aksayan alanları varsa en azından otizm veya diğer gelişimsel bozukluklar açısından “riskli çocuk” diye belirtmek ve müdahaleye başlamak gerekir. Yapılan çalışmalarda deneyimli uzmanlar tarafından 1-2 yaşta konan tanın güvenirliğinin yüksek olduğunu bildirilmektedir.
Otizmde erken tanı hayat kurtarıcı öneme sahip…
Otizmde Tedavi Nedir?
Otizmde tedavi çocuğun mümkün olan en kısa sürede uygun eğitsel programlara yönlendirilmesidir. Otizmli çocukların ihtiyaçları birbirlerinden farklı olduğu için, verilen tedavi ve eğitim çocuğa özgü hazırlanır. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) çocuğun bireysel özelliklerine, gelişim düzeyine uygun olarak hedefler belirlenerek planlanır. Eğitim, çocukların başta yaşına uygun sosyal ve iletişimsel beceriler olmak üzere, özbakım ve bilişsel becerileri kazanmalarını hedefler. Davranışçı tedavilerden bilimsel çalışmalarda ön plana çıkan yöntem; Uygulamalı Davranış Analizi’ dir. Eğitim ancak sürekli ve yoğun olduğunda etkin olur. Aile bireylerinin eğitimde kullanılan yöntemleri öğrenmesi ve bunları gerektiği durumlarda kullanabilmesi çocuğun gelişimini olumlu yönde etkiler.
Otizmde Gidiş Nasıldır, Nelere Bağlıdır, İyileşmeden Söz Edebilir miyiz?
Otizmin çoğu zaman çocukluktan yetişkinliğe, yaşam boyu süren bir durum olduğu bilinse de son yıllarda otizmde iyileşmeden söz edilmektedir. Güncel çalışmalarda özellikle erken tanı alan alıp erken ve uygun müdahale edilen çocukların %5-20’ sinin tanıdan çıkabildiği gösterilmiştir.
İlk tanı yaşının erken olması, uygun eğitsel müdahalenin erken dönemde başlatılması, çocuğun zeka düzeyinin, dil gelişiminin iyi olması ve belirti şiddetinin hafif olmasının otizmde olumlu gidişi öngören faktörler olduğu gösterilmiştir.
Otizmi Erken Fark Edin!
Eğer bir çocuk;
- Göz teması kurmuyorsa veya gözleri bir şeye takılıp kalıyorsa,
- İsmini söylediğinizde bakmıyor ve söyleneni işitmiyor gibi davranıyorsa,
- Konuşması yaşıtlarından gerisinde ise,
- Bazı sözleri tekrar tekrar ve ortama uyumsuz olarak söylüyorsa,
- Parmağıyla ile istediği şeyi göstermiyor ve sizin elinizi kullanıyorsa,
- Karşılıklı ilişki veya oyun başlatmıyor veya sürdüremiyorsa,
- Yaşıtlarının oynadığı oyunlara veya oyuncaklara ilgi göstermiyorsa,
- Hayali oyun oynamıyor ve hep aynı oyunu tekrar ediyorsa,
- Sallanmak, zıplamak, parmak ucunda yürümek, kolları çırpmak gibi farklı ve tekrarlayan hareketleri varsa,
- Aşırı hareketli, göz teması kurmadan, dinlemeden davranıyorsa,
- Bazı eşyaları döndürmek, sıraya dizmek gibi sıra dışı hareketleri yapıyorsa,
- Fiziksel temas, ses veya ışık gibi duyusal uyaranlara aşırı tepki veriyor veya hiç tepki vermiyorsa,
- Günlük yaşamındaki düzen değişikliklerine aşırı tepki veriyorsa,
Otizm açısından bir Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanına getirilmesi önemlidir. Otizmde erken tanı hayat kalitesini olumlu yönde değiştirir.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm belirtileri temel olarak iki alanda işlevsel bozulmaya yol açan sorunlar oluşmaktadır:
Sosyal iletişim ve etkileşimde bozulma:
- Göz teması kurmama, kısa süreli kurma,
- İsmi ile seslenildiği zaman bakmama,
- Jest ve mimiklerin uygunsuz kullanımı,
- Kendi halinde, kendi dünyasında görünme,
- Yaşıtlarına ilgisizlik, uygun akran ilişkisi geliştirememe,
- İnsanların yüzlerinden çok nesneler ve ayrıntılar ile ilgili görünme,
- Duygusal karşılık verememe,
- Taklit veya ¨mış gibi yapma¨ şeklindeki oyunları oynamakta zorlanma,
- Duygularını ve ilgilerini kendiliğinden paylaşmama.
Sınırlı ve Yineleyici Davranış Örüntüleri ve İlgiler:
- Basmakalıp davranışlar (sallanma, kollarını çırpma gibi),
- Dönen cisimlere aşırı ilgi,
- Oyuncaklar ile amaç dışı oynama,
- Tekrarlayıcı, kendine özgü, tekdüze konuşma,
- Aynıcılıkta ısrarcılık,
- Kısıtlı ve olağan dışı ilgi alanları,
- Törensel davranışlar,
- Bazı duyulara (koklama, işitme, dokunma gibi) aşırı duyarlılık veya duyarsızlık,
Koç Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü hakkında ayrıntılı bilgi almak için linke tıklayın.
