Çocukların yaklaşık yüzde birinde doğumsal kalp rahatsızlıkları mevcuttur.
Kalp dört boşluktan oluşan, birbirine bitişik iki yarı-pompa gibi çalışan, ‘’temiz/oksijenli’’ kanlar ile ‘’kirli/oksijeni azalmış’’ kanları birbirine karışmadan sürekli pompalayan, dört kapak ve sekiz giren-çıkan damardan oluşmuş müthiş bir canlı makine gibi hayal edilebilir.
Bu karışık yapı anne karnında gelişirken bazı bozukluklar olursa, yüzlerce çeşit doğumsal kalp hastalığı ortaya çıkabilir. Buna bağlı olarak ta yakınmalar ve klinik belirtiler çok geniş bir dağılımda kendini gösterir. Ayrıca çocuğun yaşına göre de değişir. Küçük bebeklerde emerken yorulma-terleme, sık nefes alma, gelişme geriliği, morarma, göğüs şekil bozuklukları, uyku bozuklukları… Daha büyük çocuklarda çabuk yorulma, göğüs ağrısı… Ve büyük bölümünde kalpte üfürümler…
İçerikte Neler Var?
Kalpte üfürüm nedir?
Kalp, anne karnındaki embriyoda hayatın üçüncü haftasında kan pompalamaya başlar, hayatın son nefesine kadar… Bu büyüleyici organın karışık yapıs içinden sürekli geçen kan, titreşimler oluşturur; ve bu titreşimlerin büyük çoğunluğunu doktorlar dinleme aletleri aracılığıyla ‘’üfürüm’’ olarak duyabilirler. Bu üfürümlerin büyük çoğunluğu zararsız, yani sağlıklı çocuklarda duyulan ve buluğa girince genellikle artık duyulmaz olan ‘’masum’’ üfürümlerdir. Ancak yukarıda da bahsettiğimiz gibi, çocukların binde sekizinde ise bu üfürümler bir doğumsal kalp hastalığı ürünüdürler ve inceleme gerektirirler. Üfürümün masum mu yoksa bir kalp hastalığına mı bağlı olduğunu belirlemek üzere, çocuk doktorunuz sizi bir çocuk kardiyoloğuna yönlendirmek ister.
Belli başlı doğumsal kalp hastalıkları nelerdir?
Karmaşık bir yapıya sahip olan kalbin içinde olmaması gereken delikler, kapak bozuklukları, ilave damarlar bulunabilir. VSD, ASD, PDA…
Bunların bazıları anne karnındayken normaldir, ama doğduktan sonra hızla kapanması beklenir.
Anne karnında da kalp değerlendirmesi yapılabilir mi?
Evet, gebeliğin 20’nci haftasında fetal ekokardiyografi ile fetüsün kalbi görüntülenebilmektedir. Ses dalgaları tekniği kullanıldığı için, ekokardiyografinin fetusa herhangi bir zararı olmaz.
Çocukların kalbine ne zaman bakılmalıdır?
Her çocuğun kalbine, üfürüm duyulmasa ve hiçbir yakınma olmasa bile, en az bir kere bakılması uygundur, çünkü her doğumsal kalp hastalığı erkenden tanınacak klinik bulgulara yol açmayabilir, sinsice devam edebilir.
Bu nedenle, tercihen erken süt çocukluğu, hayatın ilk iki yılı bitince ve buluğa yaklaşırken bir çocuk kardiyoloğunun görülmesi uygun olur.
Çocuk kardiyoloğu ne yapar?
Çocuğunuzu muayene ederek kalbini dikkatle dinler, tansiyonuna bakar. Ritmini incelemek için EKG (elektrokardiyografi) çeker. Kalbin tüm yapısını görüntülemek içinse EKO (ekokardiyografi) yapar. EKO ile kalbin tüm damarları, boşlukları, kapakları, kalbin çalışma gücü, kan akımlarının normal olup olmadığı gibi pek çok şey görülebilir. Bu aşamada çocuğunuzun kalbinde herşeyin yolunda gittiğini veya aksamalar varsa bunların ne olduğunu ayrıntılı olarak anlamak mümkün olabilmektedir. Ayrıca, daha büyük çocuklarda gerekiyorsa yorma testi (koşu bandı) yapılabilir. Ritimle ilgili daha ileri değerlendirmeler için 24 saatlik EKG çekimini (Holter-EKG) gerekli görebilir. Bunların sonucunda, çocuğunuzun kalbinde bir sorun varsa çözüm yollarını önerir, her şey normalse tabii sevindirici mutluluğunu sizinle paylaşır. Çok daha seyrek görülen ağır doğumsal kalp hastalıkları için daha ileri görüntüleme yöntemleri de gerekebilir.
Bu yazı Dr. Ümit Bilge Samanlı tarafından hazırlanmıştır.
Daha ayrıntılı bilgi için Bodrum Amerikan Hastanesi Çocuk Kardiyolojisi Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
