Demir, oksijenin akciğerlerden vücudun geri kalanına taşınmasına ve kasların oksijeni depolamasının yanında kullanmasına yardımcı olur. Çocuğunuzun diyetinde onun büyümesi ve gelişmesi için gerekli bir besin olan demir yoksa ya da azsa, demir eksikliği adı verilen bir durum gelişebilir.
İçerikte Neler Var?
Demir eksikliğinde kimler risk altındadır?
Çocuklarda demir eksikliği yaygın bir sorundur. Hafif bir eksiklikten, kanın yeterince sağlıklı kırmızı kan hücrelerine sahip olamadığı bir durum olan demir eksikliği anemisine kadar birçok düzeyde ortaya çıkabilir.
Bebekler vücutlarında depolanan demirle doğarlar, ancak bir çocuğun hızlı büyümesini ve gelişmesini sağlamak için ek demir gerekir. Demir eksikliği çocuğun büyümesini ve gelişimini etkileyebilir. Demir eksikliği her yaşta görülmekle birlikte bazı bebekler ve çocuklar demir eksikliği için risk altındadır. Bunlar:
- Erken doğan veya düşük doğum ağırlığına sahip bebekler
- 1 yaşından önce inek sütü veya keçi sütü içen bebekler
- 4-6 aylıktan sonra demir içeren tamamlayıcı gıdalar verilmeyen anne sütüyle beslenen bebekler
- Demir ile güçlendirilmemiş mama içen bebekler
- Günde yaklaşık 2-3 su bardağından fazla inek sütü, keçi sütü veya soya sütü içen 1-5 yaş arası çocuklar
- Kronik enfeksiyonlar veya kısıtlı diyetler gibi belirli sağlık sorunları olan çocuklar
- Yeterince demir açısından zengin yiyecekler yemeyen çocuklar
- Fazla kilolu veya obez olan çocuklar
- Ergen kızlar da, vücutları adet kanamasıyla demir kaybeden çocuklardır
Çocuklarda demir eksikliği belirtileri nelerdir?
Çok az demir, çocuğunuzun iyi işlev görme yeteneğini bozabilir. Bununla birlikte, çocuklarda demir eksikliğinin çoğu belirti ve semptomu, demir eksikliği anemisi oluşana kadar ortaya çıkmayabilir. Bu nedenle demir eksikliğinin belirtileri demir eksikliği anemisi ile benzerdir. Aşağıda demir eksikliği ile ilişkilendirilen belirtiler sıralanmıştır;
- Halsizlik, yorgunluk
- Konsantrasyon güçlüğü ve ders başarısında azalma
- Zayıf dikkat ve hafıza.
- Ağrılı dil
- Saç dökülmesi de dahil olmak üzere cilt, tırnak veya saçın kötü durumu
- Gecikmiş cilt yara iyileşmesi
- Gelişme geriliği
- Tiroid hormone eksikliği için tedavi edilen çocuklarda semptomların devam etmesi
- Demir eksikliği olan annelerden doğan bebeklerde nörogelişimsel gerilik
Çocuklarda demir eksikliği belirtileri hakkında daha fazla bilgi almak için Instagram sayfamızı ve YouTube kanalımızı takip edebilirsiniz.
Çocuklarda demir eksikliği nasıl anlaşılır?
Demir eksikliği için riskli bir bebeğiniz veya çocuğunuz varsa ya da belirtilerinden herhangi birisini çocuğunuzda görüyorsanız vücut demir depolarını gösteren ferritin testi size bilgi verebilir. Ferritin seviyeleri, sağlıklı insanlarda vücut demir depolarını yansıtır. Serum ferritin test sonucu düşük çocuklarda demir depolarının azaldığı anlaşılır.
Ancak ferritin seviyeleri şu durumlardan da etkilenir:
- Akut veya kronik inflamasyon,
- Kronik böbrek yetmezliği,
- Kalp yetmezliği,
- Karaciğer hastalığı,
- Kötücül hastalık ve tiroid bezinin fazla çalıştığı durumlarda ferritin değeri demir dopalarını yansıtmaz.
Ek olarak tam kan sayımında (hemogram testi ) hemoglobinin yanında OEH (MCV), EDG (RDW), OHH (MCH) demir eksikliğini anlamada yardımcı olur.
Çocuklarda demir eksikliği nasıl giderilir?
Demir eksikliğinin oldukça silik belirtileri olması nedeniyle bazen geç fark edilebilir ancak doğru tedavi ile hızlı düzelir. Tedavi ederken demir depolarını artırmak ve demir eksikliğine neden olmuş altta yatan herhangi bir nedeni tedavi etmektir. Kansızlık yokluğunda tedavi konusunda bir fikir birliği olmamasına rağmen özellikle belirtileri olan ve riskli grupta yer alan çocuklarda doktorunuz tercihini tedavi etme yönünde kullanabilir.
📍 Daha ayrıntılı bilgi almak ve randevu oluşturmak için Koç Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
Çocuklarda demir eksikliği nasıl önlenebilir?
Demir eksikliğinin belirtilerinin silik olması nedeniyle tedavi etmek kadar özellikle riskli çocukları demir eksikliği açısından aralıklı taramak ve demir eksiliğine karşı korumak önemlidir. İşte bazı genel öneriler:
- Zamanında doğan bebeğinizin demir takviyesine 4-6 ay civarında başlamalısınız ve en az 1 yaşına kadar vermelisiniz. Tamamlayıcı beslenmeye geçmiş bebeğinize günde iki veya daha fazla porsiyon demirle zenginleştirilmiş tahıl veya saf et gibi demir açısından zengin besinler yiyene kadar demir takviyesi vermeye devam edin. Emziriyorsanız ve bebeğinize demirle zenginleştirilmiş formül veriyorsanız ve bebeğinizin beslenmesinin çoğu formül mamadan ise, bebeğinize verdiğiniz demir takviyesini devam edip etmemeyi doktorunuza danışabilirsiniz.
- Zamanından önce doğan bebeğinize 2 aylıkken demir takviyesi vermeye başlayın. Bebeğinizi 1 yaşına kadar takviye etmeye devam edin. Emziriyorsanız ve bebeğinize takviyeli mama veriyorsanız ve bebeğinizin beslenmesinin çoğu mamadan geliyorsa, bebeğinize verdiğiniz demir takviyesini devam edip etmemeyi doktorunuza danışabilirsiniz.
- Bebeğinize bir yaşından önce inek sütü vermeyin, 1 yaşından sonra inek sütü verecekseniz günde 500 ml ile sınırlandırın.
Bu yazı Koç Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Dr. Fikret Asarcıklı tarafından hazırlanmıştır.
