Havaların ısınmasıyla birlikte ve daha çok yaz aylarında oluşan mantar enfeksiyonları genç, yaşlı, kadın, erkek herkesi tehdit ediyor. Deride yerleşen mantar hastalıklarının en sık görülen şekli ayak mantarları.
Mantar hastalığı kendisini el ve ayakta kaşıntı, kızarıklık, sulantı, sertleşme, kalınlaşma ve bazen kepeklenme şeklinde gösteriyor. Hastalığın yerleştiği bölgeye uygun ilaçlar yeterli süre kullanıldığında, mantarlar kolayca iyileşme gösteriyor.
İçerikte Neler Var?
Mantar nasıl bulaşır?
Mantarlar hayvanlardan, topraktan veya hasta insanlardan sıkı ve uzun süreli temasla bulaşmaktadırlar. Ortak kullanılan giysiler, havlular, terlikler, çoraplar, ayakkabılar, hamam, banyo, plaj, otel odaları en çok görülen bulaşma yollarıdır.
Hayvanların derisinde mantar hastalığı tüy dökülmelerine neden olur ve bu hayvanlar tedavi edilmezlerse mantar insanlara bulaşır. Saçlı deride mantar hastalıkları yalnız çocukluk yaşlarında görülür. Ergenlikten sonra saçlı derinin yağ bezlerinde değişiklikler oluşur ve mantarların saçlara, saçlı deriye yerleşmesine engel olurlar.
Mantar nasıl görünür?
Saçlı deride yerleşen mantar hastalığı, bazen sadece saçlarda kırılma, grileşme, incelme ve deride kepeklenmeyle ortaya çıkar ve tedavi sonucunda hiçbir iz bırakmadan kaybolur. Bazen de sulantılı, kabuklu yaralar görülür. Bu durum tedavi edilse de saçlar tekrar çıkmayabilir. Mantar vücutta yerleşirse, iç içe geçmiş halkalar halinde pembe-kırmızı renkli, kepekli, bazen ufak su dolu kabarcıklarla çevrili, kaşıntılı lekeler, yaralar gözlenir. Zamanla çevreye doğru genişler ve sayıları artabilir.
Gövdede yerleşen bir başka mantar hastalığı da halk arasında samyeli denen pembe, sarı, kahve renklerde görülen, hafif kepekli lekelerdir. Yaz tatili öncesinde bu lekeleri fark etmeyen kişilerde, güneş sonrası bu bölgeler güneşten etkilenmedikleri için açık renk görülür. Hastalar da bu lekelerin güneşle oluştuğunu zanneder. Aslında pitriasis versikolor denen bu hastalığın mantarı tüm insanlarda bulunmaktadır. Ancak genetik yatkınlığı olanlarda, direnci kırık olanlarda hastalık yapmaktadır.
Mantar vücüdumuzun nerelerinde görülür?
Mantar hastalıkları kıvrım yerlerini, kapalı, nemli bölgeleri sevdikleri için ayak parmak araları, genital bölge, kadınlarda meme altlarına çok sık yerleşirler. El içlerinde de seyrek olarak görülebilirler. Bu bölgelerde keskin sınırlı kızartı, kepek, kaşıntı ve bazen su dolu ufak kabarcıklar şeklinde görünürler. Kıvrım yerlerinde ayrıca normalde bulunan mantarın nem artışıyla hastalık yapması da mümkün olmaktadır. Bu durum sıklıkla askerlerde ve atletlerde ayak ve kasık mantarı şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Ayak mantarı
Ayaktaki mantarın zamanla tırnaklara bulaşması söz konusu olabildiği gibi, tırnak bakımı için ortak kullanılan makas, törpü gibi malzemeler de tırnak mantarına neden olmaktadır. Hasta tırnakların şekilleri ve renkleri bozulmakta, kirli-sarı bir renk almakta, kalınlıkları artmakta ve tırnak altındaki kalın kısım tebeşir tozu gibi dokununca ufalanarak dökülmektedir.
Ayak mantarı tedavi edilmezse, bazen buradan mikroplar (bakteriler) ayak, bacak, lenf damarlarına girmekte ve enfeksiyona neden olmaktadır. Hasta bölgelerde kızarma, şişme, ağrı, ısı artışı olmakta, hatta enfeksiyon tüm vücudu etkileyebilmektedir.
Bu durumdaki hastaların kesin yatak istirahati ve ciddi antibiyotik tedavisi uygulamaları gerekmektedir. Mantarlar ayrıca uzun süre antibiyotik tedavisi kullanan hastaların ağız, boğaz, vajina ve bağırsak mukozalarında da hastalık yapabilmektedir. Bunun nedeni ise mukozalardaki mantar-bakteri dengesinin bozulması ve (bakterilerin antibiyotikle öldürülmesiyle) mantarların hastalık yapabilecek sayıya, güce ulaşmalarıdır.
Mantar nasıl tedavi edilir?
Günümüzde son derece etkili mantar öldürücü topikal uygulanan kremler, solüsyonlar, pudralar, tırnak cilaları, şampuanlar ve sistemik uygulanan antifungal ilaçlar mevcuttur. Hastalığın yerleştiği bölgeye uygun ilaçlar yeterli süre kullanıldığında, mantarlar kolayca öldürülmektedir. Ağız içi veya vajinadaki mantarın 10 günde öldürülebilmesine karşın, deri ve saç mantarı 1 ayda, tırnak mantarı ise en az 6 ayda tedavi edilebilmektedir.
Bu yazı Dr. Buket Pençe tarafından hazırlanmıştır.
Daha ayrıntılı bilgi için Dermatoloji Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
