İçerikte Neler Var?
Epilepsi nedir?
Herkesin beyninde bir elektrik aktivitesi vardır. Beyinde epilepsi nöbetine yol açan bölgede ise bu elektrik aktivitesi anormal artış gösterir ve bu artış kişinin nöbet geçirmesine neden olur.
Beynimiz girinti-çıkıntılardan oluşur. Tüm bu girinti-çıkıntıların bir fonksiyonu vardır. Nöbet bölgesi konuşma merkezinde ise hasta konuşamaz, görme bölgesinde ise parlak ışıklar, şekiller ve cisimler görebildiği gibi tamamen hiçbir şey de göremeyebilir. Ani, geçici ve kısa süreli olan ve çoğunlukla birbirinin aynı klinik bulgular gösteren durumlara “nöbet”, nöbetler tekrar ediyorsa “epilepsi” denir.
Epilepsinin tedavisi var mı?
Epilepside önce ilaç tedavisine başlanır. İlaç tedavisinde en az iki ilacın denenmesi sonucu nöbetler durmuyorsa hastaya cerrahi tedavi başta olmak üzere farklı tedavi önerileri olur. Bunlar özel bir diyet (ketojenik diyet), boyna ve beyine takılan piller ve başka alternatifler olabilir.
Epilepsi tedavi süreci nasıldır?
Epilepsi tedavisinde çocuklar için 2-3 yıl ve erişkinler için 3-4 yıl ilaçla nöbetsizlik sağlanmışsa, çok yavaş olarak ilaçlar kesilmeye başlanır. İlacı kesmeden veya azaltmadan epilepsinin bittiğini bugünkü koşullarda anlamamız mümkün değildir. Beyin dalgalarını gösteren elektroensefalografi (EEG) bize bu sürede yardımcı olur.
Epilepsi belirtileri nelerdir?
Epilepsi belirtileri için tüm beyin fonksiyonlarına ait ne yapıyorsak, o fonksiyonun kaybına bakarız veya bazen o fonksiyonun artmış hale gelmesini gözleriz. Beynimizde kol-bacak bölgesini idare eden, bizim istemli hareket yapmamızı sağlayan bölgeden kaynaklanan nöbet olursa, hastanın sağ veya sol kol/bacak parmaklarında ritmik atmalar, kasılmalar başlar. Bazen bu kasılmalar aynı taraftaki bacağa veya yüze yayılma gösterebilir. Süresi dakikaları, saatleri bulabilir.
Bazı nöbetler öncü belirti vererek başlayabilir. En sık olarak, mideden yukarı bir his gelir, midede kelebekler uçuyor, derler. Bu öncü belirtiyi hisseden kişi nöbetin başlayacağını anlar ve güvenli bir yere oturur. Tehlikelerden uzak durmaya çalışır. Bazı nöbetlerde ise hiç öncü belirti olmaz. Özellikle bir grup fokal epilepsi ve tüm jeneralize epilepsilerde hiçbir bulgu vermeden nöbet başlayabilir. Jeneralize tonik-klonik nöbet dediğimiz, tüm vücutta kasılmalı, çırpınmalı nöbetler olur veya durakalma, boş bakma ile giden dalma nöbetleri olabilir. Yanıp sönen ışıklar, ani beklenmedik dokunma ve seslenme, kişide nöbet olmasına yol açar.
Çocukların epilepsi belirtileri erişkinlerle aynı mıdır?
Yenidoğan dönemi nöbetleri silik klinik bulguları ile zor tanınabilir. Bazı tip nöbetler sadece çocukluk yaş grubunda görülür; örnek infantil spazm – selam nöbeti. Diğer nöbetlerin çoğunluğu benzer klinik bulgular gösterir.
Epilepsi çeşitleri nelerdir?
Epilepsi kabaca ikiye ayrılır; Jeneralize ve Fokal.
- Jeneralize epilepsiler öncü belirti olmadan ani başlar. Tonik nöbetlerde hasta aniden yere düşen ağaç gibi dik bir şekilde düşer. Atonik nöbet sırasında hasta aniden boş çuval gibi yere düşer. Dalma nöbeti sırasında hasta konuşmasına devam edemez, boş bakar, çiğneme hareketi ve kollarda üstünü başını düzeltme şeklindedir. Vücutta çoğunlukla kol veya her iki kolda bir kez ani sıçrama olur. Büyük jeneralize nöbette ise kol ve bacaklarda kasılmalı ve sıçramalı hareketler izlenir. Bu nöbetlerde dil ısırma ve/veya idrar kaçırma olur.
- Fokal nöbetlerin bazılarında öncü belirti olurken bazısında olmaz. Fokal nöbetlerde hastalar dalma nöbetindeki durakalma, konuşmasını durdurma, ağzında bir şey varmış gibi çiğneme hareketi yapabilirler. Bazen bisiklet pedalı çeviriyormuş veya yüzüyormuş gibi hareketler olur.
Epilepsi Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?
Açlık
Epilepsi hastaları açlık durumuna dikkat etmeli, aç kalmasına neden olacak durumlardan uzak durmalıdır. Oruç tutmak, öğün atlamak, diyet yapmak nöbetleri arttırabilir.
Uyku
Diğer dikkat edilmesi gerekilen konuysa uykusuzluktur. Çay, kahve içilmesi gece uykusuzluk yapıyorsa bu tür içeceklerden uzak durulmalı ve akşam saat 19.00 sonrası bu içecekler tüketilmemelidir.
Yanlış bir bilgi de epilepsi hastalarının kola içemeyeceği inanışının olmasıdır. Kolanın içinde yer alan uyarıcı madde, gece uyku düzenini bozabileceğinden içilmesi önerilmemektedir. Aksi takdirde kolanın epilepsiye bir etkisi yoktur.
Epilepsi tedavi edilebilir mi?
Epilepsi tedavi edilebilir bir hastalıktır. Doğru ilaç tedavisiyle %85’e yakın hastalığın düzelmesinde başarı sağlanmaktadır.
Fokal epilepsiler ilaç tedavisine cevap vermediğinde; ameliyat, ketojenik diyet, beyine ya da boyuna pil takılması gibi alternatif tedaviler uygulanmaktadır.
Epilepside bitkisel tedavi mümkün mü?
Epilepsi hastalığında bitkisel tedavi mümkün değildir. Herhangi bir bilimsel çalışma yapılmamış alternatif tedavi yöntemleri hastaya zarar verebilir.
Tedavi amaçlı bilinmeyen çaylar, otlar tüketilmesi hastanın nöbet komasına girmesine neden olabilmektedir . Bu nedenle alternatif tedavilerden uzak durmak ve bilimsel tedavilere önem vermek hasta sağlığı açısından önem arz etmektedir.
Epilepsi tedavilerinde kullanılan ketojenik diyet uygulayan hastalarda başarılı sonuçlar gözlemlenmektedir.
Bu yazı Prof. Dr. Candan Gürses tarafından hazırlanmıştır.
Daha ayrıntılı bilgi için Koç Üniversitesi Hastanesi Nöroloji Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
