El Ayak Ağız Hastalığına (EAAH), yaz ve bahar aylarında daha sık görülen, virüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Sıklıkla 10 yaşın altındaki çocuklarda rastlanan el-ayak ağız hastalığı; belirtileri nedeniyle, kızamık, suçiçeği gibi çocukluk çağı hastalıklarıyla karıştırılabilir. İlk olarak Yeni Zelanda’da görülen hastalığın ortaya çıkışı 1957 yılına dayanır. 1998’de Tayvan’da, 2008’de Vietnam ve Singapur’da, 2008 ve 2013 yılları arasında da Çin’de büyük ölçüde yayılım göstermiştir.
İçerikte Neler Var?
El ayak ağız hastalığı nedir?
Enterovirüs ve Coxsakievirus A16 adlı virüsler sebebiyle; deride, avuç içlerinde, ağız boşluğunda ve ayak tabanlarında döküntülerin oluştuğu bulaşıcı özellikte viral bir enfeksiyon olan el ayak ağız hastalığının kuluçka süresi 5-7 gündür. Öncelikle ağız içerisinde ardından da el ve ayaklarda belirgin döküntülere sebep olur. Bu döküntüler, kırmızı, yuvarlak şeklinde ya da bazen içi sıvı dolu lezyonlar halinde gözlenebilir. Mevsim olarak ılıman iklimlerde, yaz ve bahar aylarında sıklığı artar. El ayak ağız hastalığı döküntüleri genel olarak 1-2 hafta içerisinde kendiliğinden düzelir.
El Ayak Ağız Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
El ayak ağız hastalığı belirtileri:
- Yüksek ateş
- Ağız içerisinde ve etrafında aft benzeri ağrılı döküntüler
- İştah kaybı
- Halsizlik
- Huzursuzluk
- Avuç içi ve ayak tabanında kaşıntısız, ağrılı döküntüler ve soyulmalar
- Nadiren bacaklarda, kalçada ve genital bölgede döküntüler
- Boğaz ağrısı
- Yemek yerken yutamama, ağızda acıma
El ayak ağız hastalığı genel olarak iyi seyirlidir ve kendiliğinden iyileşme eğilimi gösterir. Bahsedilen döküntüler, suçiçeğini andırır fakat boyutları suçiçeğinden daha küçüktür. Bazı el ayak ağız hastalığı geçiren kişilerde nadiren menenjit, ensefalit, kardit ve pulmoner ödem gibi farklı sistemik rahatsızlıklar gelişebilir.
El ayak ağız hastalığı kaç gün sürer?
El ayak ağız hastalığının ilk bulgusu genelde ateştir, ateş 5 gün sürebilir, ağızda aft ve döküntü tablosu 10 gün devam edebilir. Virüslere yönelik antiviral tedavi verilmez ancak ateş, kaşıntı, boğaz ağrısı gibi semptomlara yönelik destek tedavileri önerilir.
El ayak ağız hastalığı bulaşıcı mıdır, nasıl bulaşır?
El ayak ağız hastalığı semptomların başlamasından itibaren 1 hafta kadar bulaşıcıdır. Bulaşıcılık kişiden kişiye sekresyon temasıyla ya da kontamine havuz veya içme sularıyla olur. El ayak ağız hastalığı yetişkinlerde de görülebilir fakat çocuklarda enfeksiyon daha sık ve daha semptomatiktir. El ayak ağız hastalığının yaygın bulaşma yolları şöyledir:
- Enfeksiyon taşıyan kişiyle yakın ilişki
- Ortak çatal, bıçak, kaşık kullanımı
- El, ayak hijyenine dikkat etmeme
- Dışkı teması
- Enfekte suların yutulması
El ayak ağız hastalığı tedavisi nasıl yapılır?
El ayak ağız hastalığı tedavisinde öncelikli amaç; kişilerdeki yakınmaları azaltmak, beslenememeye bağlı gelişebilecek su ve enerji açığını önlemektir. Enfekte vakaların izolasyonu toplum sağlığı açısından önemlidir.
El ayak ağız hastalığı virüs kaynaklı olduğu ve kendi kendine iyileşme özelliği gösterdiği için tedavisinde kullanılan özel bir ilaç ya da antibiyotik yoktur. Fakat yine de enfeksiyon taşıyan kişiler uzman bir hekimle görüşmeli, hekimin tavsiyeleri doğrultusunda gerekli durumlarda ağrı kesici ve kaşıntı giderici ilaçlar kullanmalıdır.
El ayak ağız hastalığına ne iyi gelir?
El ayak ağız hastalığının belirli bir tedavi yöntemi olmadığı için tüm süreç enfeksiyon taşıyan kişilerin daha az ağrı ve acıyla hastalığı atlatmalarına odaklıdır.
- Bir doktora danışıp, kaşıntı giderici losyonlar ve kremler kullanılabilir.
- Ağız içerisindeki yaralar fazla ve ağrılı durumdaysa bolca sıvı tüketilebilir.
- Enfeksiyon taşıyan kişiler bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla sebze püreleri ve elma, üzüm, havuç ve karpuz gibi taze meyvelerin suları ile beslenebilir.
- Bağışıklık sistemi için önemli bir diğer konu, probiyotiklerdir. Yoğurt gibi probiyotik zengini besinler, ağız yaralarının iyileşmesinde olumlu etkiler gösterebilir.
El ayak ağız hastalığından nasıl korunulabilir?
Hastalıktan korunmanın en önemli yolları; başta el ayak olmak üzere vücut hijyenine dikkat etmek ve enfeksiyon taşıyan kişilerle temastan kaçınmaktır. Genel olarak dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Ellerin sıklıkla yıkanması, dış ortamlarda kirli ellerin ağız ve yüz ile temas etmemesi,
- Ortak yaşam alanlarının sürekli olarak havalandırılması,
- Özellikle tuvalet kullanımı ya da bez değişimi sonrasında ellerin dikkatlice yıkanması,
- Yemek hazırlamadan önce ve yemek yemeden önce mutlaka ellerin su ve sabunla dezenfekte edilmesi,
- Enfeksiyon taşıyan kişilerle yakın temas ve ortak eşya kullanımından kaçınma,
- Bulunulan ortamda kullanılan tüm malzemelerin yüzey temizliğine dikkat edilmesi,
- Okul ve kreşlerdeki tüm alanların günlük olarak hijyeninin sağlanması ve ortamın temiz tutulduğuna dikkat edilmesi.
El ayak ağız hastalığı tekrarlar mı?
El ayak ağız hastalığı, tekrarlayabilir. Aşısı bulunmayan bu hastalığı bir kez geçirmiş olmak bağışıklık kazanmış olmak anlamına gelmez. Hastalığın tekrarlanmaması için hijyen konusuna dikkat etmek önerilir.
Bu yazı Dr. Petek Genç tarafından hazırlanmıştır.
Daha detaylı bilgi almak için Amerikan Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları bölümümüz ile iletişime geçebilirsiniz.
