Böbrek hastalıkları, böbreklerin kısmen veya tamamen görevlerini yapamaz hale gelmesi durumunda ortaya çıkan bir grup hastalıktır. Böbrek hastalıkları, akut dönemde tedavi edilmediği takdirde ilerleyebilirler. İlaç tedavisinin yanında diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri de böbrek hastalıklarının tedavisinde son derece önemlidir.
İçerikte Neler Var?
Böbrek Hastalıklarında Diyet Programı Uygulamanın Yararları Nelerdir?
Böbrek hastalıklarında uygun bir diyet programı hastaya iki yönden yarar sağlamaktadır.
- İlk yararı, ortaya çıkan böbrek hastalığının ilerlemesini yavaşlatmasıdır. Eğer hasta kendisine verilen diyet programına uymazsa, böbrek hastalığının ilerleme hızının artması olasıdır.
- Diyet programının diğer yararı ise özellikle ileri seviyedeki hastalarda, meydana gelen şikayetlerin azalmasını sağlamasıdır. Uygulanacak diyet programı ile bulantı, kusma ve tansiyon yüksekliği gibi olumsuz durumlar kontrol altına alınabilir. Ayrıca laboratuvar tahlilleri ile saptanan kandaki kreatinin, üre, potasyum, fosfor gibi değer yüksekliklerinin normal seviyeye dönmesine yardımcı olarak etki etmektedir.
Beslenme için verilen programın üzerine çıkılmaması hastalığın ilerlenmesinin önlenmesine yardımcıdır. Ancak listede belirtilen porsiyonlardan daha az miktarda tüketilmesi de uygun değildir. Bu durumda vücut için gerekli olan enerji ve protein yeterince sağlanamayacaktır.
Böbrek Hastalarının Dikkat Etmesi Gereken Besinler ve Besin Grupları Nelerdir?
Böbrek hastalıklarında beslenme programları, her hastaya göre farklılık gösterebilir. Her hasta, doktoru veya diyetisyeni tarafından önerilen özel bir diyet programı uygulamalıdır. Genel olarak böbrek hastalıklarında dikkat edilmesi gereken durumlar, tüketilmesi ve tüketilmemesi gereken besinler şu şekildedir;
1. Tuz
Böbrek yetersizliğinde tuzun vücuttan atılamaması durumunda tuz vücutta birikir. Fazla tuz ise başta kalp hastalıkları ve tansiyon olmak üzere çok sayıda yan etki yapabilir ve hastalığı tetikleyebilir. Bunun önüne geçilmesi için tuz tüketiminin azaltılması ve gerekirse tamamen tuzsuz beslenmeye geçilmesi önerilir.
2. Sıvı alımı
Böbrek hastalıklarında önerilen sıvı tüketimi miktarı, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, hastalığın seviyesi vb. durumlara göre değişiklik gösterir. Bazı hastalıklarda bol sıvı alımı önerilirken, son dönem böbrek yetmezliği gibi ciddi durumlarda ileri düzeyde sıvı kısıtlamaları gerekebilir. Sıvı alımında mutlaka doktorun önerisi dikkate alınmalıdır. Suyun yanı sıra meyve suyu, çay, çorba, süt ve ayran tüketimi de sıvı miktarına dahil edilmelidir.
3. Protein
Proteinler vücudumuzun büyümesi, gelişmesi ve doku onarımları için hayati önem taşırlar. Vücudumuz tarafından doğal olarak oluşturulamayan ve ihtiyaç duyduğumuz proteini gıdalardan alırız. Süt, peynir yumurta, et, tavuk, kuru baklagiller gibi besinler başlıca protein kaynaklarıdır. Böbrek fonksiyonları yetersiz olan bireylerde dışarıdan alınan bu protein grupları, zaman zaman dışarıya atılamaz. Bu da böbrek hastalıkları ile birlikte bulantı, kusma, halsizlik gibi şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur. Protein miktarı kişinin boyuna, kilosuna, böbrek hastalığı çeşidine- evresine, diyaliz çeşidine göre bireye özgü olarak değişiklikler gösterebilmektedir. Kişinin ne kadar protein tüketileceği doktor ve diyetisyenler tarafından belirlenmelidir.
4. Kalsiyum ve Fosfor
Böbrek hastalıklarında vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesinin bozulması sık görülmektedir. Böbrekler yeterli düzeyde çalışmadıklarında fosfor yükselirken, kalsiyum ise azalır. Bu durumda ilaç tedavisi ile birlikte hastanın beslenmesi kalsiyum açısından desteklenmeli, fosfor alımı ise sınırlandırılmalıdır.
5. Potasyum
Potasyum, kalp ve kasların doğru çalışması için gerekli mineral gruplarından biridir. Kan içerisindeki potasyum değerlerinin çok yükselmesi ya da düşmesi farklı yan etkilere ve rahatsızlıklara neden olabilir. Böbrek hastalıklarında kandaki potasyum değerleri çok yükselebilir. Bunun için potasyumdan zengin kuru yemişler, kuru baklagiller, kurutulmuş sebze ve meyveler, patates, havuç, mantar, muz, kavun gibi besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır.
Böbrek Hastalıklarında Beslenirken Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?
- Tuzsuz gıdalar tüketin.
- Öğün atlamadan, az miktarlarda ama sık sık beslenmeye özen gösterin.
- Doktorunuzun/ diyetisyeninizin önerdiği beslenmeye uygun şekilde; potasyum, fosfor, sodyum ve protein dengesini gözeterek beslenin.
- Konserve ya da salamura gibi tuz oranı yüksek ürünler tüketmeyin.
- Sucuk, salam, sosis gibi işlenmiş gıdalar yemeyin.
- Et ve tavuk suyu tabletlerinden uzak durun.
- Böbrek, beyin, dalak, ciğer, dil, yürek gibi sakatatlar tüketmeyin.
- Hazır ve paketli gıdalardan mümkün olduğunca uzak durun.
- Ceviz, fındık, fıstık, badem, yer fıstığı gibi yağlı tohum tüketimini minimuma indirin.
Daha ayrıntılı bilgi için Koç Üniversitesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.
